Grupet e ndërmjetësimit, kundër dhunës në shkolla
Shkollat në Kosovë me grupe të ndërmjetësimit që po tregojnë shumë sukses
‘Unë e dëgjova njërin arsimtar që i thoshte në klasë një shoqes time rome – ‘romët nuk i merr askush në punë, ata nuk kanë të ardhme’. Normalisht që u ndjeva keq dhe më pas reagova në mënyrën time sepse mendova që këtu ka racizëm. Ajo fjalë më mbeti në kokë për shumë kohë’ – e fillon tregimin Genci, nxënës në Shkollën Fillore të Mesme të Ulët "Ibrahim Fehmiu" në Prizren.
Genci, vetë pjesë e komunitetit rom, përmes kujdestarit të klasës më pas tentoi që ta zgjidhë këtë çështje. Në këtë shkollë ka klasa të përziera ku ka edhe pjesëtarë të komuniteteve të ndryshme, përfshirë edhe romë, prandaj në asnjë mënyrë nuk do të lejohej një diskurs i tillë. As Genci nuk donte ta pranonte këtë fjalor. Çka pasoi është një keqkuptim, i cili u trajtua më pas nga Grupi i Ndërmjetësimit në këtë shkollë.
E.F – një prej nxënësve që është aktualisht i përfshirë në këtë grup, na rrëfen se si ky rast u trajtua me kujdes.
‘Në shkollën tonë ekziston një grup i ndërmjetësimit përmes të cilit ne mundohemi t`i zgjidhim situatat të cilat janë më të ngarkuara. Ne e morrëm edhe Gencin edhe arsimtarin në fjalë por edhe palët tjera dhe në fund doli që gjithçka kishte qenë keqkuptim. Arsimtari, në fakt, e ka thënë të kundërtën. Kur ka raste të tjera, nëse ka ndonjë fjalë të rëndë apo ofenduese që thuhet mes nxënësve në shkollë, ne si grup e kuptojmë dhe menjëherë angazhohemi që çështjet e tilla të trajtohen me kujdes. Edhe pse jemi shkollë e madhe, ne si grup i kuptojmë menjëherë situatat, ndonjëherë edhe para se të ndodhin ato’ tregon E.F – nxënës i klasës së tetë në SHFMU ‘Ibrahim Fehmiu’.
Në këtë shkollë me 1,037 nxënës të regjistruar, një grup i tillë po e bën mrekullinë.
Grupe të tilla të ndërmjetësimit mes bashkëmoshatarëve janë formuar tanimë në 10 komuna të Kosovës, dhe janë 30 sosh. Ato duken madje edhe si kënde/klasa të veçanta në të cilat bisedohet njerëzishëm dhe me profesionalizëm e etikë për probleme të ndryshme. Këto kënde e grupe janë funksionalizuar në kuadër të projektit “Shkollat pa dhunë”, i cili mbështetet financiarisht nga Zyra e Bashkimit Evropian në Kosovë në partneritet me UNICEF Kosovo dhe zbatohet nga Qendra për Arsim e Kosovës - KEC.
Arsimtari i gjuhës gjermane, Bekim Saramati, është ai që e kordinon punën e grupit ndërmjetësues në shkollën ‘Ibrahim Fehmiu’.
‘Pjesë e grupit momentalisht janë 20 nxënës, nga 1 nxënës për secilën klasë të ciklit të klasëve 6 – 9. Brenda grupit janë nxënës që kanë më shumë energji, e ndoshta shpesh edhe janë shkaktarë të problemeve. Po shohim se sjellja e tyre po ndrron per te mire. Ata komunikojnë mes vehte dhe kësisoj ndërmjetësimi mes të dyja palëve bëhet më efektiv’ na tregon Bekimi.
Ndërmjetësimi është një proces i strukturuar dhe vullnetar me praktika të përcaktuara që udhëheqin një palë të tretë të paanshme, ndërmjetësuesin, në sjelljen e tij ose të saj. Në kontekstin shkollor, nxënësit dhe mësuesit veprojnë si ndërmjetës për të zgjidhur konfliktet midis nxënësve, por edhe mes tyre dhe mësuesve, drejtorëve dhe prindërve.Klasat ndërmjetësuese mundesojne takime mes prindërve e arsimtarëve dhe patjetër edhe me praninë e nxënësit/es aty ku ekziston nevoja.
Shqiptar Thaçi – drejtor i shkollës qysh prej verës së vitit 2023, e ka gjetur grupin të formësuar në momentin kur morri mandatin e tij. ‘Shumë më parë, ju e dini, problemet që kanë ekzistuar në shkollë janë transmetuar edhe para 30 nxënësve të tjerë, dhe janë zgjidhur para syve të të gjithëve. Tash, në këtë formë të ndërmjetësimit ka më shumë intimitet, konfidencialitet mes prindit, nxënësit dhe arsimtarit, dhe kjo praktikë dukshëm po i prodhon sukseset e saj’.
Madje, zëvendës-drejtoresha Hadije Thaçi na tregon se një grup ndërmjetësimi është krijuar edhe për fëmijët që vijojnë ciklin prej klasës së parë deri te klasa e pestë. ‘Përmes projektit, kam caktuar një mësuese të ciklit të ulët e cila sheh problemet që mund të dalin edhe te moshat më të reja. Mund të ketë konflikte, edhepse shumë më rrallë, por që edhe te ajo moshë duam të ndërmjetësojmë sa më parë që të jetë e mundur’ tregon ajo.
UNICEF vazhdon të mbështesë përpjekjet për të forcuar sistemet që mbrojnë fëmijët më të rrezikuar nga dhuna dhe abuzimi. UNICEF bashkëpunon me qeveritë, shkollat, mësuesit, familjet, fëmijët dhe të rinjtë për të parandaluar dhe reaguar ndaj dhunës në shkolla.
Ndërsa të gjitha palët e përfshira theksojnë rëndësinë e grupeve të ndërmjetësimit ndërmjet njërit-tjetrit dhe efektet e tyre në ambientet shkollore, Genci* dëgjon me kujdes deklaratat dhe diskutimet e miqve të tij. Si një ish-anëtar i Grupit të Ndërmjetësimit, dhe duke kuptuar fuqinë e tij, ai vazhdon të ngritë çështje të dhunës nga bashkëmoshatarët dhe vazhdon të ndihmojë që konfliktet e vogla dhe moskuptimet të zhduken në tërësi.
UNICEF vazhdon të mbështesë përpjekjet për të përforcuar sistemet që mbrojnë fëmijët më të rrezikuar nga dhuna dhe abuzimi. UNICEF bashkëpunon me institucionet, shkollat, mësuesit, familjet, fëmijët dhe të rinjtë për të parandaluar dhe reaguar ndaj dhunës në shkolla.
*Genci është emër i trilluar, emri i vërtetë i personazhit të tekstit është i njohur për UNICEF -in ne Kosove.
