Tregimi i Abedinit
Fëmijët me aftësi të kufizuara kanë nevojë për kujdes dhe mbështetje për t'u ndjerë të përfshirë
"Për ne, prioritet është Abedini. Ne e monitorojmë situatën edhe të familjes së tij, por fokusi ynë është tek Abedini, tek shëndeti dhe mirëqenia e tij, tek shkollimi dhe shërbimet që ai merr.”
Ka diçka të sinqertë dhe fuqizuese në fjalët e Brilandës – drejtoreshë e Handikos-it në Gjakovë. Brilanda ndan mendimet e saj për rastin e Abedinit, një djalë 11-vjeçar nga komuniteti rom, i cili falë identifikimit dhe vlerësimit të ekipit të Handikos-it në Gjakovë, ka filluar të marrë për herë të parë shërbime arsimore dhe mbështetje psikosociale.
Abedini, fëmija i vetëm në familjen e tij, ka vonesa në komunikim dhe në të kuptuarit. Dy herë në javë, Abedini merr shërbime psikosociale, logopedike dhe edukim. Abedini duket i lumtur. Gjuha trupore e tij kur është në Handikos, pasqyron gëzim. Megjithatë, rasti i tij është më specifik. Ai shihej në rrugë, shumë shpesh, me nënën e tij duke kërkuar lëmoshë për ushqim dhe para. Gjendja e vështirë financiare e familjes ka bërë që kjo të ndodhë prej vitesh. Megjithatë, me mbështetjen e HANDIKOS Gjakovë, familja tani po merr asistencë sociale nga autoritetet.
Falë mbështetjes financiare të Bashkimit Evropian në Kosovë, me fuqizimin e koordinimit të autoriteteve komunale në Gjakovë, janë duke u identifikuar dhe vlerësuar më shumë fëmijë me aftësi të kufizuara. Për më tepër, janë organizuar punëtori për ngritjen e kapaciteteve për logopedët dhe stafin e HANDIKOS Gjakovë, të cilat kontribuojnë në të kuptuarit më mirë të ndërhyrjeve më efektive tek fëmijët me aftësi të kufizuara dhe familjet e tyre.
Megjithatë, siç na thotë Brilanda, mungesa e qëndrueshmërisë së shërbimeve është gjithmonë problem pasi ata varen nga projekte të cilat mund të ndërpriten ose të mos vazhdojnë fare.
"Ne bazohemi në fonde dhe projekte. Komuna e Gjakovës na ndihmon me subvencione, por ka shumë procedura. Kam përshtypjen se në këtë pikë, vetëm falë mbështetjes së UNICEF-it në Kosovë dhe Bashkimit Evropian, këta fëmijë kanë mundur të marrin shërbime të tilla”, thekson Ballata.
Abedini sot vijon rregullisht mësimin në shkollën ‘Zef Lush Marku’. Nuk e shohim më në rrugë. Atij i është siguruar edhe transporti nga Handikos Gjakova, ndërsa babai i tij Enveri po i ofron kujdes të mirë, pavarësisht kushteve të vështira ekonomike të familjes dhe sfidave me të cilat përballet çdo prind i një fëmije me aftësi të kufizuar.
"Çdo ditë e dërgoj djalin tim në shkollë dhe e marr dhe nuk dua që ai ta lë shkollën. Unë vetë bëj punë të ndryshme, ndonjëherë punoj me dru, dhe drutë i kam siguruar tashmë për dimër. I thashë gruas që mos ta lejojë më djalin të kërkojë lëmoshë rrugëve”, tregon Enver Morina.
Të jesh pjesë e komunitetit rom dhe person me aftësi të kufizuara në Kosovë nuk është aspak e lehtë. Në fakt, sipas Anketave të grupeve me tregues të shumëfishtë (MICS), fëmijët më të rrezikuar nga përjetimi i dhunës, abuzimit ose neglizhencës janë fëmijët nga komunitetet rom, ashkali dhe egjiptian, si dhe fëmijët me aftësi të kufizuara, veçanërisht vajzat. Fëmijët me aftësi të kufizuara janë ndër grupet më të margjinalizuara në shoqëri dhe përballen me sfida të shumta. Ata janë kryesisht të përjashtuar nga sistemi arsimor në Kosovë dhe kanë më pak gjasa të kenë qasje në shërbime mjekësore dhe shërbime të tjera mbështetëse.
Edhe prindërit e Abedinit jetojnë me aftësi të kufizuara. Ata janë vlerësuar nga psikologu klinik nga Handikos dhe janë monitoruar më tej nga psikiatri. Nëna duket se është më pak e aftë të merret me Abedinin dhe të monitorojë gjendjen e tij, ndërsa babai Enveri, rreth të 40-tave, por me vështirësi në të folur, është i gatshëm të ndihmojë djalin e tij të përfitojë nga shërbimet dhe kujdesi që merr nga shkolla fillore të cilën e ndjekë, por edhe nga Handikos Gjakova.
"Ai është një djalë shumë i qetë dhe së bashku mësojmë si të kujdesemi për higjienën, si të lajmë fytyrën dhe duart dhe si të përdorim tualetin. Këtu, në qendër, ne gjithashtu flasim me prindërit e tij për çdo veprim, në mënyrë që ai të bëjë të njëjtën gjë kur të shkojë në shtëpi”, thotë Dafina Zeka, infermiere në Handikos Gjakova.
Erza Zhaveli, edukatore joformale në Handikos Gjakova, gjithashtu punon vazhdimisht me Abedinin.
"Unë i ndihmoj atij me detyrat e shtëpisë, ku ka vështirësi, në gjuhë shqipe dhe në matematikë. Ai është një fëmijë shumë bashkëpunues, por ka nevojë për më shumë mbështetje. Edhe në aktivitetet në grup është bashkëpunues, zbaton çdo këshillë dhe udhëzim që i jepet. Edhe pse ka vonesa dhe vështirësi në të kuptuarit, me kalimin e kohës mund të shohim përmirësime në gjendjen e tij”, tregon Erza.
"Është shumë e rëndësishme që Abedini të vijë rregullisht në qendrën tonë. Tani, ai ndjekë edhe shkollën. Këtu ai shoqërohet me fëmijët e tjerë dhe merr mbështetje individuale, përgatitet për shkollë dhe ne e ndihmojmë edhe me detyrat e shtëpisë sa herë që ka nevojë. Këtu luan rol trekëndëshi ofrues i shërbimit – prind – mësimdhënës dhe kështu vazhdojmë ta ndihmojmë dhe fuqizojmë Abedinin”, thotë Ballata.
Në qendrën Handikos në Gjakovë janë gjithsej rreth 80 fëmijë që marrin mbështetje psikosociale dhe shërbime arsimore dhe shëndetësore në kuadër të qendrës, ndërsa të tjerët, për shkak të rasteve më specifike, shërbimet i marrin edhe në shtëpitë e tyre. Në partneritet me UNICEF-in në Kosovë dhe me mbështetjen financiare të BE-së, gjithsej 126 fëmijë marrin shërbime nga Handikos Gjakova. Në mbarë Kosovën, në bashkëpunim me shoqatat Handikos dhe Down Syndrome Kosova, UNICEF-i dhe BE-ja kanë mbështetur ofrimin e shërbimeve rehabilituese në 12 qendra në 25 komuna duke përfshirë më shumë se 1347 fëmijë me aftësi të kufizuara.
UNICEF-i dhe BE-ja mbeten të përkushtuara për të mbështetur përfshirjen e të gjithë fëmijëve dhe për të siguruar qasje në arsim, shëndetësi dhe shërbime sociale.
